HAI LOẠI HIỆU ỨNG: WERTHER VS PAPAGENO

The Two Effects: Werther vs Papageno
Nguồn: Please Live Blog - 2014 
Người viết: ALEXA MOODY

Người dịch: BS NGUYỄN MINH TIẾN

ALEXA MOODY VÀ TỔ CHỨC PLEASE LIVE

Please Live khởi đầu với một thiếu nữ có tính tận tâm, đã nhìn thấy có một nhu cầu trên thế gian này và quyết định giải quyết nó. Khi còn nhỏ, Alexa Moody đã phải phải chật vật với chứng trầm cảm, dẫn đến những suy nghĩ tự tử khi còn ở tuổi vị thành niên. Cô nhận được sự giúp đỡ và hồi phục, sau đó quyết định đi học đại học ngành Dịch vụ Nhân sinh (Human Services). Trong niên khoá 2009-2010, khi cô là một sinh viên đại học 19 tuổi, đã xảy ra một loạt các vụ tự tử trong cộng đồng của cô. Chỉ vài phút bên ngoài thủ phủ của bang Pennsylvania, Alexa đã nghe nói về 5 vụ tự sát của thanh thiếu niên trong vòng 5 tháng. Cô rất đau lòng. Mặc dù cô không biết cá nhân của bất kỳ ai trong số đó, nhưng tim cô đã tan nát vì những người bạn và gia đình bị bỏ lại phía sau (tức những người sống sót sau khi mất người thân vì tự sát). Chính từ sự tổn thương này cùng với những trải nghiệm trầm cảm và hồi phục của bản thân, Alexa đã nghe thấy tiếng gọi của Chúa nói với cô rằng hãy làm điều gì đó để giải quyết vấn đề ấy.

Mang trong long một nỗi đau cùng một thông điệp từ Chúa, Alexa khởi sự tổ chức Please Live vào tháng 5/2010. Những nỗ lực của cô đã nhanh chóng được chú ý trong thời gian giữa khi cô kết nối với các tổ chức phòng chống địa phương như Holy Spirit Teenline, Hiệp hội Nhận thức về Sức khỏe Tâm thần (Mental Wellness Awareness Association), Ai đó Để Kể về Điều Ấy (Someone To Tell It To), và hoạt động địa phương của Tổ chức Phòng chống Tự tử Hoa Kỳ (American Foundation for Suicide Prevention). Hội đồng quản trị đầu tiên được bầu vào năm 2012 và Please Live đã nhận được tư cách tổ chức phi lợi nhuận vào tháng 4/2014.

Ngày nay, Please Live đã phát triển thành một chương trình mà các nhà giáo dục mong muốn được tham gia. Tương lai của Please Live hy vọng sẽ ươm mầm cho các chi nhánh trên khắp nước Mỹ để mang thông điệp về sự giúp đỡ, hy vọng và chữa lành cho càng nhiều học sinh càng tốt.

Alexa Moody

Trên một blog trước đây, tôi (tác giả) đã dành thời gian để phác thảo khái niệm “Hiệu ứng Werther” là gì. Về bản chất, “Hiệu ứng Werther” là tên gọi chính thức của “Các vụ tự sát bắt chước” (Copycat Suicides). Hiệu ứng Werther được gọi tên vào khoảng cuối thập niên 1700 khi Johann Wolfgang von Goethe xuất bản một quyển sách có tựa đề The Sorrows of Young Werther (Những nỗi buồn của chàng Werther). Trong tác phẩm này, nhân vật chính, Werther, thấy mình đang ở trong một mối tình tay ba, và anh ta tin rằng lối thoát duy nhất là tự kết liễu mạng sống của mình. The Sorrows of Young Werther là thành công lớn đầu tiên của Goethe, tuy nhiên thành công này đã dẫn đến nhiều vụ tự tử bắt chước vì những người hâm mộ tác phẩm của ông nhận thấy rằng họ có thể kết nối theo một cách nào đó với Werther, do đó quyết định tự kết liễu mạng sống của mình, nhiều người trong số đó đã làm theo cách tương tự nêu trong sách.

Hiện tượng này đã làm sáng tỏ ý tưởng về các vụ tự tử bắt chước (sự phát động một vụ tự tử khác mà người định tự tử đã biết hoặc nghe qua các lời kể mô tả về vụ tự tử gốc ban đầu qua truyền hình và trên các phương tiện truyền thông khác) và sự lây lan tự tử (một quá trình qua đó một vụ tự sát hoặc hành động tự sát trong trường học, cộng đồng hoặc khu vực địa lý làm gia tăng khả năng những người khác sẽ cố gắng thực hiện hoặc hoàn thành việc tự sát.)

Điều này cũng làm sáng tỏ một ranh giới rất mỏng manh mà chúng ta đang đi qua trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần. Có một câu chuyện thần thoại nói rằng, “Nếu chúng ta nói về tự tử, chúng ta sẽ cho ai đó ý tưởng muốn tự tử” (If we talk about suicide, we will give someone the idea to attempt suicide) - và “Hiệu ứng Werther” chắc hẳn có vẻ ủng hộ tuyên bố đó. Do vậy, nhiều thành viên trong cộng đồng có xu hướng né tránh thảo luận về việc tự tử vì lo sợ sẽ tạo ra hiệu ứng Werther. Tuy nhiên, chắc chắn có một đường tuyến (mặc dù lúc đầu nó có vẻ mỏng) và đầu kia của đường tuyến đó là một yếu tố rất quan trọng được gọi là “Hiệu ứng Papageno” (Papageno effect).

Hiệu ứng Papageno được đặt theo tên một nhân vật trong vở nhạc kịch opera “Cây sáo thần” (The Magic Flute) của Mozart, trong đó nhân vật chính mất đi tình yêu của mình và lên kế hoạch tự sát. Nỗ lực của anh ta bị ngăn cản vào phút cuối bởi ba cậu bé nhắc nhở anh ta rằng còn có những lựa chọn thay thế cho cái chết. Lý do chọn đặt tên hiệu ứng này theo tên Papageno khá đơn giản: Đối với những cá nhân đang gặp khủng hoảng, cách mà các phương tiện truyền thông đưa tin về việc tự tử có thể có tác động tích cực hoặc cũng có thể tác động tiêu cực đến quyết định của cá nhân đó.

Nghiên cứu tiếp tục chỉ ra rằng các báo cáo về tự tử - trên các phương tiện truyền thông, việc tiết lộ bản thân, các bài đăng trên mạng xã hội, vv... - có thể có tác động tích cực sâu sắc và cứu sống nhiều người, miễn là các báo cáo được thực hiện một cách có trách nhiệm. Và các hướng dẫn về báo cáo có trách nhiệm thực sự không khó để tuân theo. Ranh giới giữa hai hiệu ứng Werther và Papageno có vẻ mỏng manh từ rất xa, nhưng tất cả đều bắt nguồn từ việc tuân theo một số quy tắc thực sự đơn giản, và những quy tắc này thực sự có thể tạo nên sự khác biệt giữa sự sống và cái chết.

Tự tử là một vấn đề sức khỏe cộng đồng. Không do dự gì cả, nó nên được nói đến - nhưng nó không nên bị “ném vãi lung tung”. Vài tháng trước, chúng ta đã mất Robin Williams do tự sát [Diễn viên hài nổi tiếng Mỹ, tự sát năm 2014 – ND], một mất mát làm rung chuyển thế giới. Với sự mất mát đó, số người tự tử đã tăng vọt - nhưng cũng có sự gia tăng về các cuộc gọi đến những đường dây ngăn chặn tự tử, và số lượt giới thiệu đến điều trị sức khỏe tâm thần cũng tăng vọt. Chắc chắn có những báo cáo về việc ông ấy qua đời đã góp phần vào hiệu ứng Werther, rất có thể là do tác giả của những bài báo đó không biết các nguyên tắc phải tuân theo, nhưng chắc chắn cũng đã có những báo cáo góp phần tạo nên hiệu ứng Papageno.

Chúng ta nên làm gì? Chúng ta nên nói về nó. Chúng ta nên báo cáo nó. Và chúng ta nên đóng góp và khuyến khích hiệu ứng Papageno thường xuyên nhất có thể. Thực tế là chúng ta càng nói nhiều về sức khỏe tâm thần và tự tử theo những cách phá vỡ sự kỳ thị, thúc đẩy sự giúp đỡ và bình thường hóa một chủ đề thường xem là đáng sợ, thì những người bị tổn thương càng có nhiều khả năng nhận được sự giúp đỡ mà họ rất cần.

Vậy làm thế nào để chúng ta phát huy hiệu ứng Papageno? Dưới đây là một số hướng dẫn được hỗ trợ bởi nghiên cứu:

THAY VÌ LÀM THẾ NÀY:

- Tiêu đề lớn hoặc giật gân hoặc vị trí nổi bật (Ví dụ: “Kurt Cobain đã sử dụng Shotgun để thực hiện hành vi tự sát”)

- Bao gồm hình ảnh/video về vị trí hoặc cách thức của cái chết, gia đình đau buồn, bạn bè, đài tưởng niệm hoặc đám tang

- Mô tả các vụ tự tử gần đây như một “bệnh dịch”, “tăng vọt” hoặc các thuật ngữ mạnh mẽ khác

- Mô tả một vụ tự tử là không thể giải thích được hoặc "không có cảnh báo"

- Mô tả hoặc trích dẫn nội dung của một bức thư tuyệt mệnh

- Báo cáo về hành vi tự sát theo cách tương tự như báo cáo về tội ác (tức là sử dụng thuật ngữ "chết do tự tử" thay vì "thực hiện tự tử" – Nguyên văn: “died by suicide” or “death by suicide” as opposed to “committed suicide”)

- Trích dẫn/Phỏng vấn cảnh sát hoặc người phản ứng đầu tiên về nguyên nhân tự tử

- Đề cập đến một vụ tự tử là "thành công", "không thành công" hoặc "thất bại"

NÊN LÀM NHƯ THẾ NÀY:

- Thông báo cho khán giả mà không gây giật gân (ví dụ: “Kurt Cobain chết ở tuổi 27”)

- Sử dụng hình ảnh trường học/cơ quan hoặc gia đình; bao gồm logo đường dây nóng hoặc số điện thoại can thiệp khủng hoảng tại địa phương

- Điều tra cẩn thận số liệu thống kê CDC hiện tại và sử dụng các từ ít giật gân như “tăng” và “cao hơn”

- Hầu hết, nhưng không phải tất cả, các vụ tự tử đều có dấu hiệu cảnh báo. Bao gồm danh sách các dấu hiệu cảnh báo cần tìm và phải làm gì nếu bạn nhìn thấy chúng

- Báo cáo về tự tử như một vấn đề sức khỏe cộng đồng

- Tìm kiếm lời khuyên từ các chuyên gia phòng chống tự tử

- Mô tả một cái chết là "chết do tự sát" hoặc "tự kết liễu cuộc sống"

Và, như mọi khi, nếu bạn đang báo cáo về việc tự tử theo bất kỳ cách nào và bạn không chắc chắn về ngôn ngữ của mình, hãy liên hệ và hỏi ý kiến ​​của một chuyên gia. Hãy nhớ rằng các cuộc thảo luận về sức khỏe tâm thần và vấn đề tự tử là rất quan trọng để xóa bỏ sự kỳ thị, nhưng chỉ khi chúng được thực hiện đúng cách.