THẦN THOẠI VỀ THẦN CUPID VÀ PSYCHE

The Myth of Cupid and Psyche
Viết bởi N.S. Gill - Ancient History and Latin Expert
Nguồn: ThoughtCo.Com – 03/11/2019

Dịch bởi: HỒ TÂM ĐAN – Thạc sĩ Tâm lý, Chuyên viên Tâm lý Trị liệu

Câu chuyện về thần Cupid và Psyche đến với chúng ta từ cuốn tiểu thuyết La Mã cổ đại "Metamorphoses" của Apuleius, được viết vào nửa sau của thế kỷ thứ hai Công Nguyên.

Nữ thần tình yêu và sắc đẹp vĩ đại của Hy Lạp, Aphrodite (hay Venus trong tiếng Latinh), được sinh ra từ bọt biển gần đảo Cyprus, vì lý do đó, bà được gọi là "Cyprian" (Người của xứ Cyprus). Aphrodite là một nữ thần ghen tuông, nhưng cũng rất si tình. Bà không chỉ yêu những người đàn ông và các vị thần trong cuộc đời mình mà còn yêu cả các con trai và cháu của mình. Đôi khi bản năng chiếm hữu đã đưa bà đi quá xa. Khi con trai bà, Cupid, đem lòng yêu một người phàm - người có sắc đẹp sánh ngang với bà - Aphrodite đã làm tất cả khả năng của mình để ngăn cản cuộc hôn nhân ấy.

TÌNH CẢNH CUPID VÀ PSYCHE GẶP NHAU

Psyche được tôn vinh ở quê nhà vì vẻ đẹp của nàng. Điều này khiến Aphrodite điên tiết, vì vậy bà đã gây ra một bệnh dịch và làm cho người ta biết rằng cách duy nhất để vùng đất trở lại như trước đó là phải hy sinh Psyche. Nhà vua, cha của Psyche, đã trói Psyche lại và bỏ mặc nàng cho đến chết dưới bàn tay của một con quái vật được cho là đáng sợ nhất. Bạn có thể nhận thấy rằng đây không phải là lần đầu tiên trong thần thoại Hy Lạp xảy ra điều này. Vị anh hùng vĩ đại của Hy Lạp, Perseus, cũng đã tìm thấy cô dâu của mình, Andromeda, bị trói làm mồi cho một con thủy quái. Trong trường hợp của Psyche, thì chính con trai của Aphrodite là thần Cupid đã phóng thích và kết hôn với vị công chúa này.

SỰ BÍ ẨN VỀ THẦN CUPID

Thật không may cho cặp vợ chồng trẻ, Cupid và Psyche, Aphrodite không phải là người duy nhất cố gắng phá hỏng mọi chuyện. Psyche có hai người chị cũng ghen tị như Aphrodite.

Cupid là một người tình và cũng là một người chồng tuyệt vời đối với Psyche, nhưng có một điều kỳ lạ trong mối quan hệ của họ: Chàng luôn bảo đảm để cho Psyche không bao giờ nhìn thấy chàng trông như thế nào. Psyche không bận tâm về điều này. Cô có một cuộc sống viên mãn với người chồng trong đêm tối, và ban ngày, cô có tất cả những thứ xa hoa mà cô muốn.

Khi hai người chị biết về cuộc sống xa hoa, giàu có của cô em gái may mắn và xinh đẹp của mình, họ đã thôi thúc để Psyche tò mò về phần cuộc sống mà chồng của Psyche giấu kín không cho nàng biết.

Cupid là một vị thần, và có một dáng vẻ tuyệt đẹp, nhưng chàng lại không muốn để người vợ phàm trần nhìn thấy dáng vẻ của mình. Các chị gái của Psyche không hề biết chàng là một vị thần, mặc dù họ có thể đã nghi ngờ điều đó. Tuy nhiên, họ đã thật sự thấy được cuộc sống của Psyche hạnh phúc hơn họ rất nhiều. Biết rõ về em gái mình, họ khơi gợi những bất an của cô và thuyết phục Psyche rằng chồng cô là một con quái vật gớm ghiếc.

Mặc dù Psyche cam đoan với các chị rằng họ đã sai, nhưng vì nàng thật sự chưa bao giờ nhìn thấy chàng, nên ngay cả nàng cũng bắt đầu nghi ngờ. Psyche quyết định thỏa mãn trí tò mò của nàng nên vào một đêm nọ, nàng đã dùng ngọn nến để soi rõ người chồng đang say giấc.

CUPID RUỒNG BỎ PSYCHE

Dáng vẻ thần thánh của thần Cupid thật tinh xảo, và Psyche đứng đó sững sờ, nhìn chằm chằm vào chồng mình với ngọn nến đang tan chảy. Trong khi Psyche đang thất thần, một chút sáp nến đã rơi trúng người chồng. Bị nàng đột ngột đánh thức, cảm thấy vô cùng tức giận và thấy nàng đã không tuân theo lời yêu cầu của mình, người chồng-thần thánh (husband-god) bị tổn thương đã bay đi mất.

“Thấy đấy, ta đã nói với con rằng ả ta là một con người chẳng tốt đẹp gì rồi,” bà mẹ Aphrodite nói với cậu con trai Cupid đang dưỡng bệnh của mình. "Giờ thì, con sẽ phải kết duyên cùng các vị thần".

Cupid có thể đã chấp nhận cuộc chia ly, nhưng Psyche thì không. Cảm phục bởi tình yêu của người chồng tốt đẹp, cô cầu xin mẹ chồng cho mình một cơ hội khác. Aphrodite đồng ý, nhưng có những điều kiện.

CÁC THỬ THÁCH CAM GO CỦA PSYCHE

Aphrodite không có ý định sẽ xử sự công bằng. Bà ấy nghĩ ra bốn nhiệm vụ (không phải ba nhiệm vụ như thông thường trong các nhiệm vụ anh hùng thần thoại), mỗi nhiệm vụ lại càng đòi hỏi nhiều hơn nhiệm vụ trước. Psyche đã vượt qua ba thử thách đầu tiên, nhưng nhiệm vụ cuối cùng là quá sức với cô. Bốn nhiệm vụ đó là:

1. Phân loại một lượng lớn lúa mạch, hạt kê, hạt anh túc, đậu lăng và đậu. Những con kiến đã giúp nàng phân loại các loại ngũ cốc đúng theo thời gian được giao.

2. Thu thập một bó lông của những con cừu có màu long vàng chói. Một cây sậy đã chỉ cho nàng cách làm thế nào để hoàn thành nhiệm vụ này mà không bị giết bởi những con vật hung ác.

3. Đổ đầy một bình pha lê bằng nước của con suối chảy vào các sông Styx và Cocytus. Một con đại bàng đã giúp đỡ nàng hoàn tất việc này.

4. Aphrodite yêu cầu Psyche mang về cho bà chiếc hộp chứa kem trang điểm của Persephone.

[Persephone là Nữ hoàng Âm phủ, là nữ thần trong Thần thoại Hy Lạp. Persephone là con gái của thần Zeus và nữ thần nông nghiệp Demeter và là vợ của thần Hades, là một người con gái đẹp như hoa khiến Hades say đắm. Tên của nữ thần có ý nghĩa là "Kẻ phá hoại". Một tên khác của nàng là Kore mang ý nghĩa là "đồng trinh" – Chú thích của TN Online]

Việc đi xuống âm phủ là một thử thách đối với những anh hùng dũng cảm nhất trong thần thoại Hy Lạp. Á thần (Demigod) Hercules có thể đi đến âm phủ một cách dễ dàng, nhưng người phàm Theseus đã gặp rắc rối và phải được Hercules giải cứu. Tuy nhiên, Psyche đã vô cùng tự tin khi Aphrodite nói với nàng rằng nàng sẽ phải đến vùng nguy hiểm nhất mà người phàm biết. Chuyến đi rất dễ dàng, đặc biệt là sau khi một tháp biết nói chỉ cho nàng biết cách tìm lối vào âm phủ, cách vượt qua Charon và Cerberus, và cách cư xử trước nữ hoàng của âm phủ.

Phần quá sức đối với Psyche trong nhiệm vụ thứ tư này là mang về loại kem dưỡng sắc đẹp. Bởi sự cám dỗ quá lớn về việc khiến cho bản thân trở nên xinh đẹp hơn - cũng chính là sử dụng loại kem mà nàng đã tìm được. Psyche suy luận rằng, nếu vẻ đẹp hoàn hảo của nữ thần hoàn hảo Aphrodite mà còn cần loại kem làm đẹp từ âm phủ này, vậy nó sẽ giúp ích được bao nhiêu nữa cho một người phụ nữ phàm trần không hoàn hảo? Vì vậy, Psyche đã thành công lấy lại chiếc hộp, nhưng sau đó nàng mở nó ra và chìm vào giấc ngủ say như chết, như Aphrodite đã bí mật toan tính.

SỰ ĐOÀN TỤ VÀ KẾT CỤC HẠNH PHÚC CỦA THẦN THOẠI VỀ CUPID VÀ PSYCHE

Vào lúc này, sự can thiệp của thần thánh đã được kêu gọi để câu chuyện có một cái kết khiến cho bất cứ ai cũng đều thực sự hài lòng. Với sự bao che của Zeus, Cupid đưa vợ mình đến Olympus, tại đây, theo lệnh của Zeus, nàng đã được ban cho nectar (rượu tiên) và ambrosia (thực phẩm dành cho các vị thần) để nàng trở thành bất tử.

Trên đỉnh Olympus, trước sự chứng kiến của các vị thần khác, Aphrodite miễn cưỡng làm hòa với nàng dâu đang mang thai của mình, người sắp sinh một đứa cháu mà Aphrodite (hiển nhiên) sẽ say mê, tên là Voluptas trong tiếng Latinh, hoặc Hedone trong tiếng Hy Lạp, hoặc Pleasure (Niềm vui) trong tiếng Anh.

MỘT CÂU CHUYỆN KHÁC VỀ CUPID VÀ PSYCHE

C.S. Lewis đã lấy phiên bản của Apuleius về câu chuyện thần thoại này và biến đổi một cách đầy bất ngờ trong tác phẩm “Till We Have Faces.” Câu chuyện tình yêu dịu dàng đã không còn nữa. Thay vì để câu chuyện được nhìn qua góc nhìn của Psyche, nó lại được nhìn qua góc nhìn của chị gái Orval. Thay vì là Aphrodite tinh tế như trong câu chuyện La Mã, thì nữ thần mẹ trong phiên bản của C.S. Lewis là một “mẫu thần âm phủ” nặng nề hơn rất nhiều (far more weighty, chthonic earth-mother goddess).