“Express Yourself: The Therapeutic Benefits of Creativity”
Người viết: Jenna Mann
Nguồn: Barcelona Metropolitan - April 27, 2020
Người dịch: TRẦN THỊ THU VÂN - Thạc sĩ tâm lý, Giảng viên Bộ môn Tâm lý, Khoa KHXHNV ĐH Văn Hiến Tp.HCM; Thành viên CLB Trăng Non.
Theo suốt chiều dài lịch sử,
con người từng sử dụng nghệ thuật để giúp ứng phó với những tình huống khó
khăn. Giờ đây với đại dịch COVID 19, chúng ta đang trải qua một sự kiện lịch sử.
Mỗi người ứng phó với khủng hoảng này theo cách của họ. Đối với nhiều người, khủng
hoảng toàn cầu này làm trầm trọng thêm những khó khăn họ đang trải qua. Điều độc
đáo về những gì đang xảy ra trên thế giới ngày nay là nó đang ảnh hưởng ít nhiều
đến tất cả mọi người cùng một lúc. Carl Jung nói về vô thức tập thể: một tập hợp
các ký ức và xung năng chung cho toàn nhân loại bắt nguồn từ cấu trúc được kế
thừa bên trong não. Jung phát triển cách tiếp cận của mình bằng cách phân tích
cách một cá nhân trải nghiệm chịu ảnh hưởng bởi cách suy nghĩ chung. Một trong
những điều lớn nhất cá nhân tôi từng chịu ảnh hưởng bởi đại dịch là nhận ra rằng
chúng ra có sự kết nối toàn cầu.
Tìm cách bộc lộ chính mình
thông qua vẽ, nhảy múa, ca hát và viết chúng ta có thể giúp chính mình ứng phó
với những gì chúng ta đang trải qua lúc này và hiểu kinh nghiệm tập thể này có
ý nghĩa như thế nào đối với chúng ta. Là một nhà trị liệu nghệ thuật, tôi muốn
đưa ra một vài lời khuyên và cung cấp chuyên môn của tôi trong việc phát triển
sự bộc lộ sáng tạo như là một cách để tìm thấy những trải nghiệm tích cực trong
tình huống khó khăn.
Con đường khám phá bản ngã
Trị liệu nghệ thuật là một tiến
trình trị liệu sử dụng nghệ thuật như là một công cụ bộc lộ. Trong cách tiếp cận
tâm động học, nhà trị liệu và thân chủ sử dụng việc thể hiện mang tính nghệ thuật
(artistic expression) như là một công cụ khám phá cái ngã bên trong của mỗi người.
Con đường khám phá cái ngã (self discovery) là điều then chốt để giúp cho cá
nhân đương đầu và giải quyết những xung đột bên trong.
Tôi (tác giả bài viết) tin rằng tất cả mọi người đều có khả năng sáng tạo
nội tại và khao khát bẩm sinh tìm cách bộc lộ chính mình.
“Trước khi biết nói, một đứa trẻ
sẽ hát. Trước khi biết viết, trẻ vẽ. Ngay khi biết đứng lên, trẻ sẽ nhảy. Nghệ
thuật là nền tảng bộc lộ của con người.”
- Phylicia Rashad
Người ta thường nói với tôi “Ô,
tôi không phải là nghệ sĩ” hoặc “Tôi không biết vẽ”. Nhưng nếu bạn quan sát những
đứa trẻ rất nhỏ, chúng có thể thực hiện bất kỳ loại hình nghệ thuật thể hiện
nào và trẻ nhỏ làm điều đó một cách rất tự do. Ở trường học, chúng ta học ai đó
giỏi toán, giỏi khoa học hoặc là những nghệ sĩ. Tôi tin rằng con người đã bị “điều
kiện hoá” để tin rằng mình không phải là nghệ sĩ và không có khả năng sáng tạo.
Trong trị liệu nghệ thuật, điều được nhấn mạnh là tiến trình hơn là sản phẩm. Mục
tiêu không phải là tạo ra những sản phẩm nghệ thuật đẹp: mục tiêu là để trở nên
đắm mình trong chính hoạt động đó. Bạn có thể quen với một từ mà các nhà tâm lý
hay nhắc đến, đó là “lưu chuyển” (flow):
đó là khoảnh khắc khi bạn trở nên đắm mình vào hoạt động mà bạn mất tất cả cảm
nhận về thời gian và những gì đang xảy ra xung quanh bạn. Đó là cách hấp dẫn
chính mình vào hiện tại như là một cách để thấy không còn gì là quan trọng.
Sáng tạo
Với việc dành rất nhiều thời
gian ở nhà trong suốt giai đoạn giãn cách xã hội, tôi muốn mời bạn phát triển thói
quen tham gia vào một vài hoạt động nghệ thuật. Ngoại trừ những hiệu ứng mang
tính trị liệu mà sự biểu hiện cá nhân có thể có, tôi cũng tin rằng đây là một
cách quan trọng để một người có thể “đóng gói” lại những khoảnh khắc đặc biệt
này. Đây là cách ghi nhớ việc bạn đang trải
nghiệm như thế nào về khoảnh khắc đặc biệt này trong một thế giới đang đổi thay.
Tạo ra sản phẩm nghệ thuật
không chỉ có hiệu ứng giúp bình tâm mà còn giúp tạo ra những thay đổi thần kinh
trong não. Trong kinh nghiệm của tôi như một nhà trị liệu, có những người nói với
tôi khi kết thúc một phiên trị liệu rằng họ đã cảm thấy bình yên hơn nhiều như
thế nào. “Cân bằng tiến trình dùng lời và không dung lời giúp hỗ trợ cho sự thống
hợp về thần kinh (neural integration) và giảm stress.” Khi tạo sản phẩm, tôi
khuyến khích bạn sử dụng những kỹ thuật yên lặng như là “tiếp đất” và “neo đậu”,
thường được nhà trị liệu sử dụng với thân chủ của họ.
“Tiếp đất” (grounding) là cách củng cố trạng thái ở
đây và bây giờ (here and now) bằng
cách tập trung vào một khía cạnh nào đó của thực tế bên ngoài, thường dựa trên những
giác quan. Ví dụ trong khi bạn đang làm, hãy trân trọng những phẩm chất đặc biệt
của những vật liệu mà bạn đang sử dụng, chẳng hạn như chú tâm vào các đường gân
của một cái cung, hoặc sờ chạm vào những sợi dây của chiếc vĩ cầm.
“Neo đậu” (anchoring) là một cách khác, tập trung vào hiện tại thông qua việc
chuyển nỗi lo lắng thành những cảm nhận bình lặng bằng cách sử dụng một vật thể
nào đó. Trong trường hợp khi bạn tạo ra một sản phẩm gì đó ở nhà trong thời
gian cách ly do dịch bệnh, bạn có thể sử dụng một sản phẩm nghệ thuật, một bài
viết, hoặc tác phẩm tạo nên bởi âm thanh (nhạc hoặc âm) như là thực tế sống bên
ngoài. Khi mục tiêu của bạn là làm một điều gì đó, khi ấy nó sẽ giúp bạn tập
trung vào điều đó hơn là tình trạng lo lắng mà tất cả chúng ta đang gặp phải.
Làm cho điều đó xảy ra
Với tư cách là một người tự
mình là nghệ sĩ và đồng thời theo cách tiếp cận của tôi như một nhà trị liệu,
tôi muốn cung cấp một vài bí quyết về việc làm thế nào để bắt đầu.
Đầu tiên và đặc biệt đối với những
người chưa từng tự mình làm sản phẩm nghệ thuật, tôi sẽ thử và chỉ sử dụng những
chất liệu bạn đang sử dụng. Có thể bạn không có gì nhiều ở nhà ngoài một cây
bút chì. Tôi sẽ bảo bạn hãy thử nghiệm dung bút chì để tạo nên những đường nét
khác nhau bằng cách thay đổi cách ấn bút mạnh, nhẹ khác nhau. Hãy tạo các đường
vẽ khác nhau theo nhịp điệu của một bản nhạc mà bạn yêu thích hoặc nhảy múa một
chút bằng cây bút chì, vẽ ra một mẫu hoa văn và tô bút vào đó. Có thể sử dụng
những vật dụng bỏ đi không dung, ví dụ lõi giấy vệ sinh và tạo nên một tác phẩm
điêu khắc. Hãy kết nối với đứa trẻ bên trong của bạn và vui đùa.
Tôi cũng đề nghị dành một chút
thời gian trong ngày để làm một điều gì đó hoặc giải phóng một phần năng lượng
bị dồn nén. Ví dụ, tôi làm nhật ký bằng những hình ảnh của chính mình, sử dụng
camera chụp in ảnh ngay tức thì, chụp ít nhất một bức ảnh mỗi ngày. Duy trì viết
nhật ký, hoặc thêm một bức vẽ tĩnh vật mỗi ngày. Có hàng trăm cách một người có
thể sáng tạo và tôi tin nó thật sự sẽ giúp chúng ta có thể ứng phó với những vấn
đề tinh thần.
Với những người có con nhỏ hoặc
phải dành nhiều thời gian cho cha mẹ, thì việc cùng tham gia một số loại hình
nghệ thuật như âm nhạc hoặc nhảy múa có thể kết nối con người với nhau. Xem nó
giống như một trò chơi cùng với nhau hoặc là một thử nghiệm nghệ thuật sử dụng
những điều bạn chưa từng sử dụng trước đây theo một cách thức mới. Cùng nhau viết
một kịch bản hoặc chỉ đơn giản là hoá trang với những kiểu quần áo khác nhau theo
một cách thức có tính sáng tạo…
Tuy nhiên bạn phải lựa chọn
cách thể hiện của chính mình. Tôi cực kỳ nhấn mạnh bạn hãy tập trung vào tiến trình hơn là sản phẩm. Có quá nhiều
điều không chắc chắn về tương lai, chúng ta giảm đi cảm nhận về khả năng kiểm
soát trong nhiều lĩnh vực của đời sống mỗi ngày. Đây là cơ hội để tự bạn nâng
cao sức mạnh và tham gia vào một tiến trình mà bạn có thể quyết định kết quả.
Và thậm chí nếu bạn không vui với kết quả cuối cùng của mình, cũng vẫn hãy ôm giữ
lấy những kết quả ấy, bởi vì nó cũng có thể là hiện thân của rất nhiều cảm nhận
mà không mong muốn có. Nếu bạn cảm thấy bị tách biệt, cô đơn, giận dữ… hãy ném cảm
giác đó vào trong sản phẩm của bạn và để nó ở đó giống như một hành động có
tính thanh tẩy (act of catharsis).
Đối với tôi, một đóng góp tích
cực và có ý nghĩa khác của việc tạo ra sản phẩm nghệ thuật là nó giúp tôi cảm
thấy mình có năng lực sáng tác, cụ thể thông qua những chất liệu có thể được viết
ra và được nhìn thấy: khi tôi tạo ra một sản phẩm, tôi thấy được bằng chứng của
sự tiến bộ trong tôi rằng tôi đã từng làm điều gì đó. Với niềm hy vọng, mỗi sản
phẩm được tạo ra sẽ là một vật để bạn có thể phản ảnh bản thân mình vào đó và cũng
có thể học tập được gì đó từ nó – và có thể bạn sẽ tìm thấy điều gì đó của
chính bạn mà bạn chưa từng thấy trước đó.
Jenna Mann xuất thân từ Brooklyn, New York và đã dành cả thập niên qua để sống tại Tây Ban Nha. Cô theo học chuyên ngành nghệ thuật trị liệu và đồng thời học về phân tâm học lâm sang, cả hai đều từ Đại học Barcelona. Có kinh nghiệm làm việc trong nhiều môi trường khác nhau với nhiều than chủ thuộc nhiều lứa tuổi khác nhau. Cô cũng chuyên về giáo dục trẻ nhò (0-3 tuổi). Truy cập website của cô ấy tại: jmannarttherapy.com
Đón xem các video chuyên môn trên kênh Youtube Trăng Non Online
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét