LIỆU FREUD CÓ CỨU ĐƯỢC HITLER VÀ CẢ THẾ GIỚI KHỎI CƠN ĐIÊN LOẠN CỦA HẮN?

Would Freud have saved Hitler and the world from his madness? | 22:55 30 March 2007

Tác giả: MAURICE GRAN – Người cùng với Laurence Marks, những nhà biên soạn hài kịch Anh, đã biên soạn vở hài kịch “Dr. Freud Will See You Now, Mrs. Hitler”

Nguồn: DailyMail UK – 30/3/2007

Người dịch: HỒ TÂM ĐAN – Thạc sĩ Tâm lý, Chuyên viên Tâm lý Trị liệu

 Adolf Hitler - Thời niên thiếu (Trái) và Vị cha đẻ phân tâm học - Sigmund Freud (Phải)
Lịch sử khiến họ có lúc cùng ở tại Kinh thành Vienna (Áo), nhưng đã không có dịp gặp nhau

Mọi chuyện rồi sẽ thế nào nếu Sigmund Freud (1856-1939) thuyết phục được Adolf Hitler (1889-1945) ngồi vào chiếc trường kỷ phân tâm của ông? Liệu có thể tránh được Chiến tranh Thế giới Thứ hai (1939-1945), với tất cả những thiệt hại về nhân mạng kinh hoàng của nó chăng?

Đây là câu hỏi hấp dẫn được đưa ra trong một vở kịch trên Radio 4 (một trong 5 đài phát thanh chính của hãng thông tấn BBC – ND) có tên là Bác Sĩ Freud Sẽ Gặp Bà Ngay, Thưa Bà Hitler (Dr. Freud Will See You Now, Mrs. Hitler).

Khi gọi chủ đề này là 'hấp dẫn', tôi phải nói rõ điều này: Tôi đã viết vở kịch này, với người cộng tác lâu năm của tôi là Laurence Marks.

Chúng tôi đã bắt đầu xây dựng kịch bản từ hơn mười năm trước, ban đầu chỉ là một kịch bản phim, về sau Laurence lại tìm thấy một tập truyện ký ít người biết đến có tên là Thời Niên Thiếu Của Hitler được viết vào những năm 50 bởi Franz Jetzinger.

Từ tập truyện ký này, chúng tôi khám phá ra rằng, khi còn là một cậu bé, Hitler đã được đưa đến gặp vị bác sĩ tại địa phương, vì gặp phải những cơn ác mộng tái diễn.

Có lẽ những cơn ác mộng được gây ra, phần nào đó, là do sự đánh đập và sỉ nhục từ cha cậu, ông Alois, một công chức hải quan.

Vị bác sĩ, (tình cờ là người Do Thái), nhận ra rằng không có thứ thuốc nào mà ông có thể kê đơn để giúp được cho cậu bé Adolf. Thay vào đó, ông đề nghị Klara Hitler đưa con trai bà đến Vienna, nơi một bác sĩ tâm thần vừa thành lập phòng khám tâm thần trẻ em đầu tiên ở Áo.

Vị bác sĩ nọ, dĩ nhiên, là Sigmund Freud. Trên thực tế, Hitler đã không được đưa đến gặp Freud - có lẽ do cha của cậu ta cho rằng bệnh tâm thần là chuyện vớ vẩn, và rằng một trận đòn ra trò cũng chẳng gây hại gì cho ai cả. Nhưng chúng tôi tự hỏi, trong vai trò là nhà soạn kịch: giả sử, chỉ là giả sử, Klara khi đó đã đưa con trai bà lên chuyến tàu đến Vienna thì sẽ thế nào?

Vì vậy mà, trong vở kịch của chúng tôi, cậu bé Adolf đã được thăm khám bởi nhà phân tâm học lỗi lạc, người sẽ nhanh chóng nhận ra đứa trẻ đã thường xuyên bị đánh đập. Freud sẽ khuyên nhủ Klara ngăn cản Alois ngược đãi cậu bé, tuy nhiên trong vở kịch, cũng như trong đời sống, bà ấy lại không có tiếng nói đối với người chồng vũ phu của mình, và Alois, sau đó sẽ cảm thấy xấu hổ và nhục nhã, vậy nên đã cự tuyệt để Adolf gặp lại Freud.

Trên thực tế - và cũng như trong vở kịch - sau khi cha mẹ qua đời, Hitler khi đó đã là một thiếu niên thật sự đã quay lại Vienna để học mỹ thuật. Tuy nhiên, anh ta đã bị Học viện Mỹ thuật từ chối hai lần - nhận xét của họ là dù rằng anh là một họa viên thuần thục nhưng tác phẩm của anh lại tầm thường và thiếu cân đối.

Thay vì trở về lại ngôi nhà ở thị trấn nhỏ của mình, anh chàng Hitler đã ở lại Vienna thêm vài năm, cặm cụi kiếm sống và đọc một cách say mê nhiều loại sách - từ triết học, thần thoại, và có lẽ đến cả tâm lý học.

Chính giai đoạn này trong vở kịch, chúng tôi tưởng tượng rằng anh ta mua về tác phẩm Giải mộng của Freud, sau đó mạnh dạn đến gặp nhà phân tâm, với hy vọng Freud có thể giúp anh ta vượt qua cơn ác mộng tái diễn về việc bị đánh bởi thắt lưng của cha mình.

Chúng tôi biết rằng bản thân đã chấp nhận một sự mạo hiểm khá lớn khi xây dựng vở kịch này. Vì rằng chỉ cần có quan hệ mật thiết tới cuộc đời của Hitler bất kể là theo kiểu nào thì đều sẽ có nguy cơ bị lên án.

Việc chúng tôi tạo dựng những cuộc trao đổi tưởng tượng giữa Hitler và Freud theo kiểu hài kịch đen (một thể loại hài kịch sử dụng sự hài hước một cách không lành mạnh, bắt nguồn từ những vấn đề mang tính cấm kỵ) lại càng rước lấy những lời chỉ trích thậm chí còn nặng nề hơn.

Chúng tôi cũng nhận thức được rằng bản thân không có chuyên môn đặc biệt trong lĩnh vực phân tâm học. Vì vậy chúng tôi đã cố gắng bù đắp thông qua việc tham khảo ý kiến một cách cẩn thận với một học giả hàng đầu và một nhà trị liệu xuất sắc, cả hai đều cho chúng tôi sự tự tin để suy đoán liệu rằng lịch sử có khác đi nếu Hitler chịu ảnh hưởng của Freud hay không.

Từ đó, câu hỏi mấu chốt là: ‘Liệu Freud có thể giúp đỡ Hitler hay không?’ Quan trọng hơn, liệu ông ấy có thể cứu rỗi Hitler khỏi việc trở thành con quái vật giết người vẫn còn ám ảnh chúng ta đến ngày nay chăng?

Đầu tiên, chúng tôi phải cân nhắc xem Freud sẽ làm gì với một Adolf vẫn chưa định hình. Tất nhiên, ông ấy sẽ xác định vấn đề mấu chốt của Hitler là sự căm thù chưa được giải quyết của anh ta đối với cha mình.

Adolf chắc chắn đã bị Alois đối xử tàn bạo. Em gái của anh, Paula, nói với người viết tiểu sử John Toland rằng: "Chính anh trai tôi, Adolf, người đã đặc biệt khiêu khích cha tôi đến mức cực độ và phải nhận chịu những trận đòn đích đáng mỗi ngày. Anh ấy là một đứa trẻ khá cáu kỉnh và tất cả những nỗ lực của cha để đánh bại sự trơ tráo của anh ta là vô ích."

Toland ghi lại rằng Alois là một kẻ say rượu 'thường đánh con chó cho đến khi nó phải co rúm người và tè vãi ra sàn nhà'. Ông ta thậm chí còn đánh đập cả Klara, bà mẹ ngoan ngoãn của Adolf.

Khi Adolf 11 tuổi, cậu ta cố gắng chạy trốn khỏi nhà. Cha cậu biết được kế hoạch của cậu và nhốt cậu trong một căn phòng trên lầu, chỉ để cậu cố gắng chui qua cửa sổ có rào chắn. Cậu ta không thể vượt qua được, vì vậy anh chàng đã cởi bỏ quần áo của mình để cố gắng luồn lách qua.

Khi nghe thấy tiếng bước chân của cha mình, cậu ta nhanh chóng rút ra khỏi cửa sổ và dùng khăn trải bàn để che đi sự trần trụi của mình.

Lần này Alois không quất roi đứa nhỏ. Thay vào đó, ông ta phá lên cười và kêu Klara đến để nhìn 'cậu bé áo dài'. Sự chế giễu làm tổn thương cậu bé Adolf Hitler hơn bất kỳ sự đánh đập nào.

Nhưng bất kể tuổi thơ khốn khổ của mình, để trở thành một bệnh nhân tâm thần, Hitler có thể còn phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng hơn nhiều so với tiền sử lạm dụng trẻ em đơn giản.

Chúng ta biết rằng khi còn là một thiếu niên ở quê hương của mình, anh chàng đã gặp vấn đề về giao tiếp xã hội, chỉ thích chơi với trẻ nhỏ hơn nhiều, tổ chức chúng trong các trò chơi chiến tranh trong rừng.

Anh cũng gặp khó khăn lớn trong việc tạo dựng các mối quan hệ cá nhân, đặc biệt là với phụ nữ. Trong bốn năm là sinh viên ở Vienna, anh gần như đã theo dõi một cô gái Áo lai xinh đẹp, Stefanie, nói với người bạn thân nhất của anh là August Kubizek rằng anh sẽ cưới cô ấy; nhưng chưa một lần anh lấy hết can đảm để nói chuyện với cô.

Trong giai đoạn này của cuộc đời mình, Hitler rất vui khi được cùng August Kubizek, một sinh viên âm nhạc, đến đọc kinh tại nhà của những người Do Thái Vienna giàu có, nơi anh ta cư xử không chê vào đâu được. Rõ ràng, Hitler hẳn sẽ không gặp khó khăn gì trong việc hòa hợp với Bác sĩ Freud.

Thật vậy, trong vở kịch, chúng tôi đã hình dung rằng anh ta gần như bị ám ảnh bởi sự hoàn hảo mang tính trưởng giả trong ngôi nhà của gia đình Freud, thậm chí nảy sinh tình cảm với cô con gái lanh lợi của Freud, Anna. Chỉ mới 12 hoặc 13 tuổi, cô ấy có thể đã bị quyến rũ bởi chàng trai trẻ trầm tư, biết tự học hỏi, luôn ấp ủ dự định lớn là viết một vở opera và trở thành một họa sĩ vĩ đại.

Khi Anna đề cập đến việc gia đình sắp lên núi vào mùa hè, Adolf ngốc nghếch tin rằng mình cũng được mời.

Lúc này anh ta đột ngột trở mặt, như một cách để vị bác sĩ nhắc nhở anh ta về vị trí của bản thân anh ấy. Chính vào lúc này trong vở kịch, sự ngưỡng mộ của Hitler dành cho Freud, như là một người cha thay thế hiền từ, lại biến thành sự tức giận và thù hận.

Thật là mỉa mai khi ngôi nhà mùa hè của Freud thực sự nằm ở ngôi làng xinh đẹp Berchtesgaden, nơi sau này vị Lãnh tụ sẽ xây dựng nơi nghỉ dưỡng trên núi của riêng mình, Eagle's Nest.

Hitler rời bỏ Berchtesgaden và cuộc sống của gia đình Freud trong vở kịch mãi cho đến sau Chiến tranh Thế giới thứ nhất. Trong thực tế, suốt vài năm mãi cho đến năm 1914, anh ta đã trượt dốc về mặt xã hội, phải bán các bản phác thảo của mình với giá vài kronen và sống ở nhà trọ tập thể.

Khi gia nhập Quân đội Đức vào lúc Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ - anh từ chối chiến đấu vì Áo, nói rằng anh coi thường sự ô uế chủng tộc của Đế chế Hapsburg của Áo - anh đã giành được huân chương Thập tự Sắt vì sự dũng cảm của mình khi là người phá vỡ vòng vây, một mình nhận các chuyến hàng qua lại trên các tuyến.

Vào lúc chiến tranh lên đến đỉnh điểm tăm tối, Hitler tạm thời bị mù bởi khí độc. Khi anh ta đang hồi phục trong một bệnh viện quân sự thì một đám đông binh lính Đức điên cuồng vẫy cờ đỏ cộng sản xâm nhập vào các phường và tuyên bố rằng Kaiser đã bỏ chạy, và Đức đã đầu hàng.

Hitler lại bị mù một lần nữa - một chứng mù tâm lý kiểu hysterie, có lẽ là vậy, khiến một người đàn ông thực sự không thể chịu đựng được khi nhìn thấy quê hương của mình bị đánh bại. "Tôi lảo đảo và loạng choạng quay trở lại phòng và vùi đầu đau nhức giữa chăn gối", anh kể lại.

Trong vở kịch, chúng tôi có quyền đưa Freud, người được làm việc sau chiến tranh với tư cách là thanh tra của các bệnh viện, đến khoa mà Hitler đang điều trị, tại đó ông đã khuyến khích Adolf cố gắng lấy lại sức khỏe để phục vụ đất nước của mình.

Chưa đầy một năm sau, Hitler đã trở lại trong bộ quân phục, gần như là làm mật vụ cho chính phủ theo dõi hoạt động của những đồng chí của anh ta, những người tiếp tục qua lại với chủ nghĩa cộng sản.

Chính trong thời gian này, Hitler đã tham gia vào một nhóm chính trị nhỏ bé, phát triển sau hơn chục năm trở thành nhà nước Quốc Xã của Đức.

Mặc dù lúc đó Hitler chưa từng tỏ ra 'nổi điên' rõ rệt, những các đồng chí đã mô tả anh ta là một kẻ “kỳ quặc” và “lập dị”.

Một người lính cho biết Hitler là một con người cô lập, thường dành cả thời gian dài ngồi ôm đầu im lặng một mình. Sau đó, đột nhiên anh ta nhảy lên và trút một cơn thịnh nộ, thường tấn công người Do Thái và những người Marxist vì đã phá hoại nỗ lực chiến tranh.

Đối với Hitler, cũng như với hàng triệu đồng bào của anh ta, việc Đức đầu hàng (sau Thế Chiến I – ND) đã gây bất ổn về mặt tâm lý đến mức anh ta muốn thuyết phục bản thân rằng cuộc chiến đã thất bại chỉ vì một liên minh của những người xã hội chủ nghĩa và người Do Thái kiện đòi hòa bình, 'đâm sau lưng' một quân đội Đức bất khả chiến bại.

Tuy nhiên, sau cuộc chiến, chúng tôi để anh ta xuất hiện một lần nữa tại căn hộ của Freud. Lần này là vì anh ta háo hức muốn có được cuốn sách mới của Freud về tâm lý học quần chúng.

Freud bị cuốn hút bởi cách mà các nhà lãnh đạo như Lenin và Trotsky, trong cuộc cách mạng ở Nga, sử dụng tài hùng biện và ảnh hưởng của họ trên các phương tiện truyền thông để điều khiển mọi người khao khát các giải pháp đơn giản trong một thế giới ngày càng phức tạp.

Thật là hấp dẫn và đáng tin khi tưởng tượng Hitler nắm bắt cuốn sách như một cuốn sổ tay hướng dẫn dành cho kẻ kích động quần chúng. Chắc chắn anh ấy đã nhanh chóng phát triển thành một diễn giả phi thường và đầy mê hoặc.

Vì vậy, câu hỏi được đặt ra là: Sau khi xem xét ý niệm bản ngã sai lạc nhưng sâu sắc của Hitler, liệu Freud có thể ‘chữa khỏi’ cho anh ta không? Các cố vấn chuyên môn của chúng tôi nghĩ rằng Freud sẽ xác định Hitler là một dạng bệnh nhân mắc chứng hoang tưởng. Những bức tranh về Vienna của anh ta không có sự sống của con người, như thể anh ta đang cố dọn dẹp thế giới trước khi lấp đầy nó bằng những sáng tạo của riêng mình.

Về sau, khi mà Hitler đã lên nắm quyền, chúng tôi lại để anh ta đến thăm Freud đã già, lúc này đang yếu dần vì ung thư, để chế nhạo ông ấy với “chiến thắng bởi ý chí của tôi”. Vị giáo sư đã phải thừa nhận rằng Hitler vừa là thắng lợi vẻ vang nhất vừa là thất bại thảm hại nhất của ông, vì rằng một cậu bé sợ hãi vì bị đánh đập được mang đến gặp ông khi xưa, hiện tại đã trở thành người đàn ông quyền lực nhất thế giới.

Tuy nhiên, Freud đã nói với vị lãnh tụ rằng bạo lực mà anh ta gây ra cho các nạn nhân vô tội của mình về bản chất là một nỗ lực vô ích vừa để xoa dịu người cha của anh ta lại vừa để chế ngự ông ấy.

Ngay từ đầu, chúng tôi đã nhận ra rằng chúng tôi phải đối mặt với một tình huống tiến thoái lưỡng nan quen thuộc đối với tất cả những người sáng tạo kiểu câu chuyện “điều gì xảy ra nếu?” Khán giả của những câu chuyện như vậy sẽ mong đợi một kết quả mới lạ. Chẳng hạn, họ muốn tin rằng nếu Vua Charles I không bị chém đầu, nước Anh vẫn là một đất nước của những kỵ binh và chế độ quân chủ chuyên chế.

Tuy nhiên để đưa ra giả thuyết là tính tàn bạo của Hitler có thể sẽ được “phân tâm”, rằng Freud có thể đã hướng cho cậu thanh niên Adolf ra khỏi con đường diệt chủng của mình để trở thành, chẳng hạn như, một giáo viên mỹ thuật, sẽ không chỉ là suy đoán vô căn cứ: nó còn là một giả thuyết gần như bẩn thỉu, một sự xúc phạm đến hàng triệu nạn nhân trong cuộc chiến của Hitler.

Bên cạnh đó, hàng triệu người trên thế giới ngày nay thường xuyên tham khảo ý kiến của nhiều nhà trị liệu với hy vọng có được sự an ổn về tâm lý. Hầu hết những người này đều thấy quá trình này là hữu ích, tuy nhiên vẫn có thể có người đến gặp một nhà trị liệu theo trường phái Freud 5 lần mỗi tuần trong suốt 20 năm mà chưa hề được tuyên bố là “tốt hơn”.

Laurence và tôi biết rằng đã là thông lệ khi một số người chê bai nỗi ám ảnh của người Anh đối với Thế chiến Thứ hai. Cũng đặc biệt gây khó chịu cho những người Đức vô tội vạ ngày nay khi mà chúng ta dường như vẫn còn nhắc mãi về cuộc chiến gần như cách đây đã 30 năm, khi (diễn viên) Basil Fawlty gây ấn tượng ngớ ngẩn về Hitler trước những vị khách vốn đã bị tổn thương bởi ông ta.

Các nhà phê bình cho rằng với tư cách là một quốc gia, chúng tôi bị cuốn hút chỉ vì chiến tranh là cơ hội cuối cùng để mà Vương quốc Anh làm được điều gì đó vô cùng tốt đẹp, xứng đáng và dũng cảm.

Có thể có một số giá trị trong lời phê bình; chắc chắn ý tưởng về một 'cuộc chiến tranh chính nghĩa' là một điều nguy hiểm. Những quan niệm lãng mạn của Tony Blair về một 'cuộc chiến tranh chính nghĩa', đã đưa nước Anh vào cuộc tàn sát và hỗn loạn của Iraq ngày nay.

Tuy nhiên, tôi cảm thấy sẽ là kỳ lạ khi không lưu tâm và e ngại về cách một người như Hitler có thể lên nắm quyền ở một đất nước được cho là văn minh.

Trong mọi trường hợp, Hitler không chỉ đơn thuần là một mối bận tâm của riêng người Anh: bí ẩn về cái ác không thể giải thích của gã thu hút mọi dạng nhà văn; ông ta là chủ đề của cuốn tiểu thuyết lớn mới nhất của Norman Mailer, và tôi được biết là có nhiều tiểu sử về Hitler được xuất bản hơn bất kỳ nhân vật lịch sử nào khác.

Laurence và tôi còn có thêm một lý do để quan tâm đến cuộc đời của Fuhrer (cách người Đức gọi Hitler, nghĩa là quốc trưởng, lãnh tụ - ND). Giống như tất cả những người Do Thái sinh ra ở Anh, chúng ta thậm chí sẽ không được thụ thai nếu Hitler vượt qua sự kháng cự của đất nước này.

Tất cả chúng ta đều may mắn vì ngày nay ý tưởng về một Hitler xâm lược đất nước của chúng ta và bắt giữ những người Do Thái - chưa kể đến những người Di Gan, đồng tính luyến ái và bệnh tâm thần – có vẻ gần như không có khả năng xảy ra như vốn đã xảy ra với Freud và những người Do Thái trưởng giả sung túc ở Vienna trong những năm 1920, khi mà Hitler chỉ là một trong số rất nhiều kẻ điên cuồng cáu kỉnh đi loanh quanh ở Bavaria.

Nhiều năm sau đó, họ đã trở thành "kẻ truy đuổi, người trốn chạy". Năm 1938, trước tình cảnh người Do Thái bị Đức Quốc Xã bức hại, gia đình Freud đã rời nước Áo di cư sang Anh Quốc