VAI TRÒ CỦA CHUYÊN VIÊN THAM VẤN HỌC ĐƯỜNG TRONG NHỮNG TRƯỜNG HỢP LY HÔN CÓ NHIỀU XUNG ĐỘT

The Role of School Counselors in High-Conflict Divorce

Nguồn: Steinhardt New York University (Steinhardt NYU) - March 27, 2017

Tác giả: SHAUNAK PATEL

Người dịch: ÔN BÍCH NGỌC – Thạc sĩ Tâm lý, Chuyên viên Tâm lý Học đường

Ly hôn có nhiều xung đột (high-conflict divorce) là tình huống có nguy cơ dẫn đến các vấn đề về hành vi và cảm xúc ở con cái. Những cuộc ly hôn này cũng ít khi có sự giao tiếp cởi mở và thường xuyên giữa cha mẹ với nhau. Trẻ em trong các gia đình có xung đột gay gắt thường bị căng thẳng và thiếu cảm giác an toàn, điều mà trẻ cần để trưởng thành và phát triển khi đến trường học tập và khi vui chơi. Chuyên viên tham vấn học đường có thể đóng một vai trò quan trọng trong cuộc sống của một đứa trẻ khi mà trẻ đang bị mắc kẹt giữa cha và mẹ trong cuộc ly hôn này.

Các dấu hiệu của ly hôn có nhiều xung đột rất đa dạng, nhưng các chuyên viên tham vấn học đường nên cẩn thận với những bậc cha mẹ đang cố gắng che dấu sự thật, họ có thể đang sử dụng những người khác làm "vật tế thần" (scapegoat) và có thể không sẵn lòng để thương thảo bất cứ chuyện gì. Họ cũng có thể thiếu sự đồng cảm hoặc thấu hiểu đối với quan điểm của người bạn đời đã chia tay.

MỘT ĐỨA TRẺ BỊ MẮC KẸT Ở GIỮA

Một dấu hiệu khác của một cuộc ly hôn có nhiều xung đột là (cha mẹ) sử dụng đứa con như một người trung gian hoặc như một “người đứng giữa” (a mediator or a ‘go-between’). Cha hoặc mẹ có thể yêu cầu đứa con cho họ biết thông tin, hoặc thậm chí một báo cáo về những gì người bạn đời kia đang làm. Họ thậm chí có thể gây áp lực buộc đứa con phải “chọn đứng về bên nào” trong cuộc chiến pháp lý. Áp lực này có thể làm gia tăng sự căng thẳng và sự ngờ vực, mà điều này chỉ làm tăng thêm các xung đột và khiến đứa con không thể phát triển việc học ở trường.

Trong khi giao tiếp với học sinh, chuyên viên tham vấn học đường có thể chú ý tìm những bằng chứng cho thấy một đứa trẻ đang bị mắc kẹt giữa cha mẹ hoặc việc đứa con phải đảm nhận những trách nhiệm của người lớn, điều mà vượt ngoài khả năng của trẻ. Ví dụ, một trong hai người cha hoặc mẹ có thể phàn nàn về những khó khăn tài chính với đứa con, hoặc họ liên tục nói những điều tiêu cực về người kia. Khi làm việc với phụ huynh, hãy cân nhắc về việc lấy ra một tờ giấy trắng và chia nó thành hai phần: Chủ đề về phụ huynh và Chủ đề về gia đình (Parent Topics and Family Topics). Cùng với hai vị phụ huynh, lập danh sách những chủ đề nào nên được giải quyết khi không có mặt trẻ và những chủ đề nào nên được giải quyết trong các cuộc họp gia đình.

Các chuyên viên tham vấn học đường có thể làm việc với các gia đình ly hôn bằng cách khuyến khích việc “đồng nuôi dưỡng tích cực” (positive co-parenting) và bằng cách mời phụ huynh cùng nói chuyện với nhau về con cái của họ tại văn phòng của mình. Yêu cầu phụ huynh đưa ra các gợi ý về “một người thứ ba tiềm năng” (potential third person), chẳng hạn như một chuyên viên tham vấn, một người trung gian hoặc một người bạn chung đáng tin cậy (trusted mutual friend – bạn chung của cả cha lẫn mẹ - ND), người mà có thể hỗ trợ cho việc đồng nuôi dưỡng con cái trong tương lai để trẻ không bao giờ cảm thấy bị mắc kẹt giữa các bậc phụ huynh.

MỘT CHUYÊN VIÊN THAM VẤN HỌC ĐƯỜNG BỊ MẮC KẸT Ở GIỮA

Cũng không có gì lạ khi các chuyên viên tham vấn học đường cảm thấy bị mắc kẹt ở giữa khi làm việc với một cuộc ly hôn nhiều xung đột (của cha mẹ học sinh). Họ có thể chỉ liên hệ được chủ yếu với một trong hai phụ huynh và đột ngột có thể bị người phụ huynh kia buộc tội là che dấu thông tin. Họ có thể được học sinh yêu cầu giữ bí mật về những điều mà mà lẽ ra cần được chia sẻ với phụ huynh, hoặc họ có thể bị gây áp lực buộc phải chia sẻ thông tin trong những thủ tục liên quan đến quyền giám hộ.

Để tránh tình trạng bị mắc kẹt ở giữa, các chuyên viên tham vấn học đường nên nhớ rằng mặc dù thông cảm với câu chuyện của phụ huynh hay cảm thấy thất vọng vì sự thiếu giao tiếp trong gia đình, thì học sinh phải luôn được xem là ưu tiên số 1.

Hãy xem xét một số hành động đơn giản sau để điều hướng làm việc với những cuộc ly hôn có nhiều xung đột

CÁC BƯỚC HÀNH ĐỘNG DÀNH CHO CHUYÊN VIÊN THAM VẤN HỌC ĐƯỜNG

✓ LẬP KẾ HOẠCH GIAO TIẾP/TƯƠNG TÁC

Bởi vì cả cha và mẹ trong cuộc ly hôn đều muốn cảm thấy mình có trách nhiệm liên quan với lợi ích của trẻ ở trường, một kế hoạch được chuẩn bị trước sẽ là một công cụ hữu hiệu nhằm ngăn ngừa sự xung đột có thể xảy ra giữa họ. Hãy cho giáo viên của trẻ biết rằng điều quan trọng là phải liên hệ với cả cha và mẹ khi cần thiết. Nếu có cha dượng hoặc mẹ kế hoặc những người lớn khác mong muốn được biết thông tin, hãy yêu cầu cha mẹ hoặc người giám hộ hợp pháp ký một văn bản cho phép họ được tham gia. Bằng cách giữ cho sự giao tiếp được cởi mở thay vì là chỉ nhận sự kết nối từ phía một phụ huynh, bạn có thể ngăn ngừa các trường hợp thông tin sai lệch hoặc xung đột.

✓ NÓI RÕ NGAY TỪ ĐẦU VỀ TÍNH BẢO MẬT (Confidentiality)

Trong quá trình ly hôn, các chuyên viên tham vấn học đường có thể nhắc lại với phụ huynh rằng nghĩa vụ cơ bản của họ là phải bảo mật vì lợi ích của chính đứa trẻ, mặc dù cha mẹ có quyền của họ. Nếu phụ huynh cảm thấy mình bị "gạt ra rìa", chuyên viên, thay vì tiết lộ thông tin cho họ, có thể tạo một buổi gặp mặt có cả cha mẹ và trẻ, và giúp đứa trẻ chia sẻ cảm xúc của mình trong một không gian an toàn mà không cảm thấy bị chuyên viên tham vấn phản bội.

✓ TÌM KIẾM SỰ GIÁM SÁT

Một chuyên viên tham vấn học đường khi làm việc với học sinh và gia đình có thể dễ dàng bị ảnh hưởng bởi nỗi lo âu và stress đi kèm theo chủ đề ly hôn. Những sự hướng dẫn từ đồng nghiệp hoặc từ một người cố vấn (mentor) là cơ hội tuyệt vời để giúp cho vị chuyên viên tham vấn học đường có thể khám phá những thách thức này. Các nhà tham vấn cũng có thể cảm thấy mình đứng về phía một trong hai vị phụ huynh hoặc bị khơi gợi những trải nghiệm trong quá khứ của chính mình – khi đó, việc được giám sát (supervision) có thể giúp chuyên viên tham vấn học đường duy trì được sự quân bình và không thiên lệch đối với tất cả mọi thành viên trong gia đình của học sinh.