SABINA SPIELREIN Ở LIÊN XÔ

(*) Tựa được đặt lại

Tựa gốc: “The Soviet life of Carl Jung’s most famous patient” – “Cuộc sống tại Liên Xô của bệnh nhân nổi tiếng của Carl Jung”

Tác giả: JOHN LAUNER – Bác sĩ, Nhà Trị liệu gia đình, Nhà Giáo dục, Nhà văn người Anh

Nguồn: RUSSIA BEYOND - March 25 2015

Hầu hết mọi người chỉ biết đến Sabina Spielrein từ vai diễn của Keira Knightley về bà trong bộ phim “A Dangerous Method” năm 2011, nhưng vị bác sĩ tâm thần này, sinh ra cách nay 130 năm (Tính đến 2015), đã có những đóng góp quan trọng cho ngành tâm thần học và Nhi học hiện đại. RBTH (Russia Beyond) đã yêu cầu tác giả của cuốn tiểu sử "Tình dục và Tồn tại" (Sex Versus Survival) John Launer kể về thời kỳ Xô Viết trong cuộc đời bà.

Sabina Spielrein (1885-1942) là một bác sĩ tâm thần và bác sĩ nhi khoa người Do Thái ở Nga, nổi tiếng với vai trò là bệnh nhân của nhà tâm lý học nổi tiếng Carl Gustav Jung. Bà đã trở thành một trong những tình nhân của ông, trước khi rời bỏ ông để trở thành người đi theo đối thủ của Jung, đó là Sigmund Freud. Giờ đây, ngày càng có thêm nhiều người công nhận bà là một trong những tư tưởng gia chính gốc nhất của tâm lý học trong thế kỷ 20.

NGƯỜI ĐI TRƯỚC THỜI ĐẠI

Spielrein sinh năm 1885, ở thành phố Rostov-trên-sông-Don, miền nam nước Nga (cách Moscow 670 dặm), nhưng làm việc tại Zurich, Vienna, Berlin, Geneva và Moscow, trước khi trở về quê nhà trong 20 năm cuối đời. Vì thành kiến ​​chống Nga ở phương Tây, chủ nghĩa bài Do Thái, và sự áp chế của Stalin đối với giới trí thức, nên công việc của bà hầu như không được biết mãi đến cho đến gần đây. Bà có thể viết bằng ba thứ tiếng Nga, Đức và Pháp, và đã viết về hàng loạt các chủ đề tâm lý.

Danh sách những thành tựu trí tuệ của Spielrein thật là phi thường. Khi còn là một sinh viên y khoa, bà đã viết về làm thế nào để hiểu cách nói của những người bị tâm thần phân liệt: bà là một trong những người đầu tiên nhận ra rằng có một loại lập luận đặc biệt trong cách nói của những bệnh nhân ấy. Một năm sau, vào năm 1912, bà đã viết một bài báo có tên “Destruction as the Cause of Coming into Being” (Tạm dịch: Sự hủy diệt là nguyên nhân dẫn đến Hiện hữu). Bà viết dựa trên ý tưởng của Darwin về sự bảo tồn của các loài (preservation of species), tạo ra mối liên hệ giữa nỗi sợ hãi cái chết và tính cấp thiết phải sinh sản. Bà đã học từ Nietzsche, cũng như từ các nhà văn và triết gia theo trường phái biểu tượng Vladimir Solyovov và Vyacheslav Ivanov. Bà cũng quen thuộc với công trình của các nhà khoa học lớn đương thời ở Nga. Một số ý tưởng trong bài viết của bà cũng dự báo cho những tư duy trong lĩnh vực tâm lý học tiến hóa (evolutionary psychology) ở thời đại của chúng ta.

MỘT CHUYÊN GIA CÓ TÍNH ĐỘT PHÁ TRONG TRỊ LIỆU TÂM LÝ TRẺ EM

Spielrein gần như chắc chắn là người đầu tiên sử dụng liệu pháp tâm lý với những trẻ em bị nhiễu tâm (neurosis), bao gồm cả chứng ám ảnh sợ (phobia), và làm việc với trẻ thông qua trò chơi. Bà hiểu được tầm quan trọng của mối quan hệ giữa bà mẹ và trẻ sơ sinh, rất lâu trước khi các nhà tư tưởng khác viết về điều này. Một số bài báo của bà nhấn mạnh đến nữ quyền (feminist emphasis), và bà hiểu những khó khăn mà phụ nữ phải đối mặt trong lựa chọn của họ về chuyện sinh sản.

Trong công việc của mình, Spielrein đã kết hợp phân tâm học với việc nghiên cứu sự phát triển, sinh học và tâm lý học thần kinh ở trẻ em. Bà đã làm việc với nhà tâm lý giáo dục Jean Piaget và cũng là nhà phân tâm cho ông. Sau đó, đến cuối năm 1924, bà đã giúp điều hành một trường mẫu giáo theo xu hướng phân tâm (psychoanalytic kindergarten) nổi tiếng ở Moscow, cũng là nơi hoạt động như một phòng thí nghiệm nghiên cứu về sự phát triển của trẻ em. Nhiều trẻ em con cái của các yếu nhân Xô Viết cũng đã học ở đó, bao gồm cả Vassily, con trai của Stalin. Trong thời gian ở đây, Spielrein đã dạy cho hai nhà tâm lý học thần kinh nổi tiếng người Nga là Alexander Luria và Lev Vygotsky.

MỘT DI SẢN ĐÃ MẤT (A lost legacy)

Sau khi chuyển về Rostov vào năm 1923, bà đã giúp phát triển ngành Nhi học (pedology) cho nước Nga. Đây là một ngành khoa học cố gắng phá bỏ các rào cản giữa các cách nhìn về y tế, tâm lý và giáo dục đối với trẻ em. (Pedology: Là ngành Nhi học, chuyên nghiên cứu về trẻ em, trên tất cả các mặt về tâm lý, giáo dục, cũng như sức khoẻ, phát triển – Đừng nhầm với Pedagogy là ngành Sư phạm và Paediatrics là ngành Nhi khoa trong Y khoa - Chú thích của ND) Nhà sử học Alexander Etkind đã viết về lịch sử ngành nhi học và những đóng góp của bà cho ngành đó. Một thế kỷ sau, tất cả những ý tưởng và cách làm việc này dường như là một việc đi trước thời đại rất xa. Thật bi thảm, Spielrein đã bị sát hại cùng với các con gái của mình bởi một đội tử thần của Đức Quốc xã tại Zmeyevsky Ravine bên ngoài Rostov vào năm 1942. Sau đó, bà hoàn toàn bị lãng quên ở cả phương Tây và Nga. Các nhà sử học chỉ bắt đầu khám phá lại công việc của bà vào những thập niên 1980 và 1990.

Sabina Spielrein bây giờ được đánh giá như thế nào? Thật đáng buồn khi nói rằng hầu hết các bác sĩ tâm thần và nhà tâm lý học vẫn chưa bao giờ nghe nói về bà - hoặc họ biết đến bà qua hình ảnh một bệnh nhân cuồng loạn và tình nhân cuồng nhiệt do nữ diễn viên Keira Knightley thủ vai trong bộ phim bởi đạo diễn David Cronenberg có tên “A Dangerous Method”. Nhiều người sử dụng những ý tưởng giống như bà đã nghĩ ra, mà không nhận ra rằng bà đã viết về chúng cách đây hàng trăm năm. Không có tiểu sử chính xác nào về bà mãi cho đến vài năm trước, khi Sabine Richebaecher viết một tiểu sử về bà bằng tiếng Đức và hiện đã có bản tiếng Nga.

Các nhà tư tưởng Nga thường bị bỏ qua hoặc bị lãng quên trong các trường đại học và cả trong sử sách của Phương Tây. Khi xem xét đến tâm lý học trong tương lai, Sabina Spielrein xứng đáng có một vị trí rất quan trọng. Tôi (tác giả) tin rằng mọi người sẽ nhận ra tầm quan trọng của bà trong lịch sử tri thức của thế kỷ 20.

*John Launer là một bác sĩ, nhà trị liệu tâm lý gia đình, nhà giáo dục và nhà văn. Ông là tác giả của cuốn sách Sex Versus Survival: The Life and Ideas of Sabina Spielrein.

Tất cả các quyền được bảo lưu bởi Rossiyskaya Gazeta.

Câu chuyện về Sabina Spielrein