TRỊ LIỆU TRỰC TUYẾN CÓ HIỆU QUẢ HAY KHÔNG?

*Tựa được đặt lại

Lời người dịch: Bài được viết cách đây gần 4 năm, khi chưa xảy ra đại dịch COVID-19 và không nói nhiều về tham vấn qua video online. Bạn đọc cần tham khảo dữ liệu về thời gian khi đọc bài.

Bài gốc: Thousands go online for therapy. But does it work?
“Hàng ngàn người lên mạng để trị liệu. Nhưng nó có tác dụng không?”
Tác giả: REBECCA RATCLIFFE – Thông tín viên Khu vực Đông Nam Á của The Guardian
Nguồn: The Guardian - Last modified: 2 Dec 2017

Người dịch: BS NGUYỄN MINH TIẾN

Các ứng dụng (apps) tham vấn và trò chơi điện tử đã cắt bỏ việc xếp hàng chờ đợi, nhưng một số nhà phê bình đã nêu lên nỗi lo ngại về đạo đức

Khi phải xem xét về việc đăng ký vào một danh sách chờ dài đến tuyệt vọng của Cơ quan Dịch vụ Sức khoẻ Quốc gia (NHS), thay vào đó Joe Rackham đã chọn dịch vụ tham vấn trực tuyến. “Tôi chỉ cảm thấy rằng mình không thể chờ đợi thêm nữa - tôi đã có động lực và sẵn sàng giải quyết các vấn đề của mình và khá thích ý tưởng làm như vậy trong sự thoải mái tại nhà riêng của mình”, người đàn ông 29 tuổi, sống tại Luân Đôn, đã nói như thế. Sau khi tìm kiếm trực tuyến, anh ấy đã tìm thấy một nhà trị liệu có hồ sơ phù hợp với nhu cầu của mình và đặt hẹn một phiên nói chuyện cho ngày hôm sau.

Tham vấn từ xa - dựa trên văn bản (remote, text-based counselling) đang ngày càng phổ biến ở Vương quốc Anh. Ứng dụng Bác sĩ Babylon đã cung cấp liệu pháp cho 150.000 người dùng đang hoạt động, trong khi PlusGuidance, một dịch vụ tư vấn trực tuyến, có 10.000 người dùng. Dịch vụ BetterHelp có trụ sở tại Hoa Kỳ cũng có 150.000 người dùng đã đăng ký tại Vương quốc Anh (mặc dù không phải tất cả đều đang hoạt động). Talkspace, một nền tảng trị liệu trực tuyến khác, báo cáo rằng nó có 500.000 người dùng đã đăng ký trên toàn thế giới, mà hầu hết là ở Mỹ.

Các website cho phép thành viên của mình tìm kiếm nhà trị liệu ở bất cứ đâu trên thế giới. Các phiên trị liệu có xu hướng rẻ hơn so với loại liệu pháp tiếp xúc trực tiếp - một phiên trị liệu 50 phút trên PlusGuidance thường có giá khoảng 40 Bảng Anh, tùy thuộc vào việc người dùng chọn email, nhắn tin hay gọi điện video.

Nathaniel Smithies, người sáng lập PlusGuidance, cho biết: “Các nhà trị liệu là những nhà cung cấp dịch vụ độc lập và họ tự định giá cho mình. “Chúng tôi đang tạo ra một thị trường cạnh tranh và giá cả giảm xuống để nó rẻ hơn. Tôi không muốn làm cho nó giống như eBay - đó là một mô hình kinh doanh trên thị trường, nhưng chúng tôi đang ở một cấp độ cao hơn mức đó để quản lý dịch vụ mức độ cao. ” Ông nói thêm rằng trang web cũng đã thẩm tra xác minh trình độ của các tất cả nhà trị liệu và cung cấp đào tạo bổ sung cho họ về cách làm việc trực tuyến.

Cũng không khó để hiểu tại sao việc tham vấn trực tuyến ngày càng phổ biến. Công nghệ là một phần của cuộc sống hiện đại - đặc biệt là đối với thế hệ trẻ, nhóm người dùng lớn nhất trên PlusGuidance - và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần của NHS đang được mở rộng quá mức.

Stephen Buckley, trưởng bộ phận thông tin của tổ chức từ thiện sức khỏe tâm thần Mind, cho biết: “Khi chúng tôi nâng cao nhận thức về các vấn đề sức khỏe tâm thần và ngày càng có nhiều người tiếp cận và tìm kiếm sự giúp đỡ mà họ cần, chúng tôi thấy nhu cầu về các dịch vụ sức khỏe tâm thần của NHS đang tăng lên. Do thiếu kinh phí hoạt độn trong nhiều thập kỷ qua, chúng tôi biết rằng các dịch vụ đó đang phải rất chật vật để đối phó ”.

Terry Hanley, giám đốc chương trình đào tạo tiến sĩ tham vấn tâm lý, Đại học Manchester cho biết: “Các chuyên gia vẫn đang tìm hiểu về cách so sánh giữa tham vấn trực tuyến và liệu pháp tiếp xúc mặt đối mặt, và với bản chất ẩn danh của internet điều này cũng là một vấn đề lớn.

Tuy nhiên, khi nghiên cứu kinh nghiệm của những người trẻ tuổi đã trải qua tham vấn trực tuyến, Hanley đã tìm thấy bằng chứng về mối quan hệ tích cực giữa các cá nhân và bác sĩ trị liệu của họ. Ông nói: “Theo quan điểm của tôi, đó hẳn là một chỉ báo về chất lượng tốt. Nhưng sau đó thì rất khó để nói - họ (những thân chủ trẻ) báo cáo rằng việc đó có lợi, nhưng nếu bạn đo lường chúng bằng các test đo lường tâm lý, thì liệu điều đó có đúng không lại là một chuyện khác.”

Ông nói thêm, một lợi thế của liệu pháp trực tuyến là “hiệu ứng giải toả những ràng buộc” (tạm dịch từ “disinhibition effect” – ND), khi mà mọi người cảm thấy thoải mái trong việc cởi mở và thảo luận về các vấn đề lúc họ trao đổi trực tuyến. Nhưng cũng có những quan ngại về chất lượng khác nhau của liệu pháp trực tuyến và tính bảo mật của dữ liệu cá nhân của bệnh nhân.

“Nhà tham vấn” và “nhà trị liệu tâm lý” không phải là các danh hiệu được bảo hộ (not protected titles), mặc dù có một số cơ quan đăng ký được công nhận, chẳng hạn như Hiệp hội Tham vấn và Trị liệu Tâm lý Anh Quốc (BACP), cho thấy các nhà trị liệu là đủ tiêu chuẩn.

Nhưng Kate Anthony, thành viên BACP và đồng sáng lập của Viện Trị liệu Trực tuyến (Online Therapy Institute), nói rằng ngay cả trong số các nhà trị liệu có trình độ chuyên môn vẫn thiếu sự đào tạo về cách làm việc trực tuyến. “Việc đào tạo ở Anh bỏ qua cách thức mà chúng ta giao tiếp trong thế giới hiện đại. Họ tập trung rất nhiều vào các liệu pháp tiếp xúc mặt đối mặt, những loại trị liệu bằng cách nói chuyện (talking therapies), điều này rất tuyệt vời, nhưng mọi người nghĩ rằng vì họ sử dụng email nên họ có thể chỉ là “nói chuyện qua lại” (just banter back and forth) – mà không có sự nhận thức nào về các vấn đề đạo đức. Nếu đương sự đang rất đau khổ, vị chuyên viên sẽ rất lo lắng vì không thể nhìn thấy người đó. Thân chủ có thể đăng xuất và làm điều gì đó gây hại cho bản thân. "

Việc đào tạo làm tham vấn trực tuyến cũng khuyến cáo các nhà trị liệu về mọi thứ, từ việc sử dụng biểu tượng cảm xúc (emojis) cho đến việc tránh diễn giải sai (misinterpretations). Họ cũng cần phải bảo vệ dữ liệu cá nhân của bệnh nhân - một vấn đề đã gây ra tranh cãi ở Mỹ, nơi các nền tảng trị liệu trực tuyến lớn được công chúng chú ý.

Buckley cho biết bệnh nhân nên kiểm tra chính sách bảo mật của dịch vụ trước khi đăng ký. Ông nói: “Không phải tất cả các trang web tư vấn trực tuyến đều sử dụng các nhà trị liệu được đào tạo chuyên nghiệp hoặc tuân thủ chính sách đạo đức, vì vậy, hãy hỏi bác sĩ của bạn để được giới thiệu ngay từ đầu. Như với tất cả các loại dịch vụ và hỗ trợ, những gì hiệu quả với một người có thể không hiệu quả với người khác”.

Marc Bush, trưởng cố vấn về chính sách tại Young Minds, nói rằng mặc dù các dịch vụ tham vấn trực tuyến là có giá trị, nhưng “chúng vẫn không nên thay thế cho loại liệu pháp gặp gỡ trực tiếp bởi một chuyên gia được đào tạo. Nếu có một người trẻ gặp khó khăn, chúng tôi sẽ khuyến khích họ nói chuyện với bác sĩ đa khoa của họ ngay từ đầu hoặc liên hệ với một dịch vụ đã được thành lập chính thức như The Mix , Childline hoặc Samaritans". (Tác giả đang đề cập đến tình hình ở Anh Quốc. Bạn đọc ở Việt Nam nên tham khảo và đối chiếu nó với tình hình trong nước – Chú thích của ND).

Đối với Rackham, người mắc chứng rối loạn lo âu tổng quát (GAD - generalised anxiety disorder), tham vấn trực tuyến đã không phù hợp với ông. “Tôi cảm thấy gần như không thể để nhà trị liệu thực sự hiểu được những vấn đề mà tôi đang giải quyết, vì tất cả những gì họ phải làm là đi từ những chữ được tôi đánh máy ra. Sau phiên trực tuyến đó,  Tôi đã nhận ra sự tương tác giữa các cá nhân là quan trọng đến như thế nào.

“Tôi là một big fan của việc sử dụng công nghệ trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, xem đó  như một giải pháp cho các vấn đề hằng ngày. Tôi có các ứng dụng cho mọi thứ, nhưng khi nói đến sức khỏe tâm thần, bạn phải lựa chọn một cách rất cẩn thận việc liệu công nghệ sẽ đóng một vai trò như thế nào trong quá trình phục hồi của bạn”.

Tham khảo: Samaritans có thể được gọi theo số 116 123. Tại Hoa Kỳ, Đường dây nóng Phòng chống Tự tử Quốc gia là 1-800-273-8255. Tại Úc, dịch vụ hỗ trợ khủng hoảng Lifeline hoạt động trên 13 11 14.

Xem thêm bài: Trị liệu trực tuyến - Ưu điểm và Nhược điểm