TRỊ LIỆU TRÊN BẢN THÂN TRONG ĐÀO TẠO CHUYÊN VIÊN THAM VẤN - Phần 1

“A case for personal therapy in counselor education”
Tác giả: AMANDA E. NORCROSS - Licensed Professional Counselor (LPC)
Nguồn: Counseling Today - August 23, 2010

Người dịch: BS NGUYỄN MINH TIẾN

Phần 1

Trong số nhiều yếu tố ảnh hưởng lên khả năng của một chuyên viên tham vấn, từ lâu tôi (tác giả) đã tin rằng liệu pháp dành cho bản thân nhà tham vấn (personal therapy) là điều cốt yếu nhất. Vì thế, tôi đã rất ngạc nhiên là khi ghi danh đăng ký khoá huấn luyện chuyên sâu về thực hành tham vấn, tôi đã phải thỉnh cầu sự chấp thuận cho 5 tín chỉ về trị liệu trên bản thân trong bản lý lịch học tập của tôi. Qua quá trình này, tôi nhận ra rằng giá trị của việc trải qua đào tạo không nhất thiết được công nhận thông qua làm việc thực địa, vì thế tôi sẽ kiến nghị ở đây về những điều nên được xem là trung tâm của liệu pháp trên bản thân trong quá trình đào tạo chuyên viên tham vấn.

Một số lý do tôi viện dẫn cho liệu pháp trên bản thân cũng vang vọng lại những lập luận kinh điển được đặt ra ngay từ những ngày đầu của việc huấn luyện phân tâm. Nhiều chuyên gia lâm sàng nổi danh ngày nay vẫn còn nhấn mạnh những điểm này. Ví dụ, Irvin Yalom trong tác phẩm “The Gift of Therapy” đã gọi liệu pháp trên bản thân là “sự nắn chỉnh bộ công cụ giá trị nhất của nhà trị liệu: đó chính là bản thân của nhà trị liệu” (a tuning of the “therapist’s most valuable instrument … the therapist’s own self). Những cách hiểu khác rút ra từ những trải nghiệm và hiểu biết của riêng tôi về cách nhà tham vấn tự khám phá bản thân mình một cách sâu xa sẽ ảnh hưởng như thế nào đến kinh nghiệm lâm sàng. Tình cờ những điều tôi trình bày cũng làm rõ một điều rằng liệu pháp trên bản thân không chỉ có lợi cho các chuyên viên tham vấn mới vào nghề mà còn cho tất cả các chuyên viên sức khoẻ tâm thần bất kể thâm niên kinh nghiệm của họ.

Gia tăng khả năng thấu cảm (Increasing Empathy)

Khi là nhà tham vấn, chúng ta thường yêu cầu thân chủ rất nhiều trong quá trình làm việc. Chúng ta mong mỏi họ ngồi lại cùng với một người lạ, và với thời gian, mời họ bộc lộ bản thân, thăm dò những cảm xúc khó chịu, cố gắng tự nhận thức về bản thân, và làm việc để chuyển dịch ra bên ngoài những gì họ đã học tập từ đời sống của họ tại phòng trị liệu. Đây là một hành động can đảm và có những đòi hỏi khắc khe. Làm thế nào để một chuyên viên tham vấn mới vào nghề có thể hiểu được những gì họ yêu cầu nơi thân chủ nếu như chuyên viên ấy không trải qua trị liệu trên chính bản thân mình?

Tôi tin rằng việc ngồi vào vị trí thân chủ mỗi tuần – trải nghiệm chính xác những gì mà một thân chủ trải qua – sẽ giúp nâng cao khả năng thấu cảm của chuyên viên tham vấn. Không có phần vụ nào khác trong huấn luyện chuyên viên tham vấn lại có thể mang đến một sự hiểu biết trực tiếp về trải nghiệm của thân chủ như việc này: trải nghiệm những hụt hẫng, những thành công, những thách thức… Những chuyên viên tham vấn từng chính mình tham gia vào trị liệu trên bản thân sẽ có khả năng thấu cảm cao hơn đối với thân chủ của họ bởi chính họ cũng từng trải nghiệm như thế. Như nhà tâm lý James Hillman đã viết trên bảng tin năm 1982 của Viện Văn hoá và Nhân đạo Dallas, “Đương đầu với những điều không thể chịu đựng nổi trong bản chất của chính mình, tôi thể hiện sự chấn động nhiều hơn – nhưng sau tất cả, điều này lại trở thành một chút đầu tiên của lòng trắc ẩn”.

Ngay cả một chuyên viên tham vấn đang cảm thấy rất cân bằng về mặt tâm trí, thông qua trị liệu trên bản thân, cũng vẫn học được những cảm nhận sẽ như thế nào khi ngồi ở vị trí đối diện với một chuyên viên tham vấn, và như thế nào khi được hiểu (hoặc cũng giá trị không kém, khi không được hiểu) bởi một chuyên viên tham vấn. Bất kể vấn đề của chuyên viên tham vấn có tầm mức ra sao, việc trải nghiệm ở vị thế thân chủ cũng sẽ giúp hình thành, trong tâm trí của chuyên viên mới tập sự, một nhãn quan chân thực và sâu đậm từ vị thế thân chủ, và từ đó giúp cân bằng và gia cố thêm cho nhãn quan từ giác độ của chuyên viên tham vấn.

Gia tăng lòng kiên nhẫn và dung nạp tính bất trắc (Increasing patience and tolerance of uncertainty)

Khi đặt mình vào vị trí thân chủ, những chuyên viên tham vấn mới vào nghề sẽ đạt được một sự chín chắn nội tâm (inner steadiness) từ đó giúp họ gia tăng khả năng hỗ trợ cho người khác. Bằng việc học cách chấp nhận bản thân và kiên nhẫn trải qua trị liệu trên bản thân, những chuyên viên tham vấn mới vào nghề sẽ thấy dễ dàng hơn khi sau này họ cũng kiên nhẫn với các thân chủ và tôn trọng những tiến trình và nhịp độ làm việc mang tính độc đáo riêng ở từng cá nhân. Cũng sẽ không còn là một thách thức lớn khi chuyên viên tham vấn sẽ phải dung nạp dần với tình trạng bất định và mơ hồ (uncertainty and ambiguity) vốn không thể tránh khỏi trong thực tế lâm sàng.

Trong đề tài nghiên cứu Master của tôi năm 2009, các chuyên viên lâm sàng mà tôi phỏng vấn đã nói rằng: Cả những trải nghiệm cá nhân lẫn trải nghiệm lâm sàng với tính chất bất định của họ đã giúp họ thấy dễ dung nạp hơn với tính chất bất định nơi thân chủ. Theo cách nói đó, tôi tin rằng việc trải qua trị liệu (trên bản thân) là một cuộc chạm trán cá nhân với tính bất định mà từ đó sẽ giúp cho chuyên viên tham vấn cảm thấy thoải mái hơn với tình trạng “không biết” (not knowing). Trong khi đối mặt với tính bất định hoặc áp lực từ thân chủ, một chuyên viên tham vấn như thế sẽ ít khi vội vàng thực hiện những can thiệp hoặc chẩn đoán, mà trong vô thức là cách để trốn chạy khỏi cảm giác bất an của mình, vì thế cũng có nghĩa là đã rời bỏ khỏi khoảng không gian đầy tiềm năng cho một tiến trình trị liệu thực sự. Tất cả các chuyên gia lâm sàng mà tôi phỏng vấn đều nói rằng khi tự đặt mình trong tình thế bất định (không chắc chắn), họ có thể ngăn ngừa được những hành động quá vội vã về phần họ và cho phép khả năng xảy ra những điều không thể đoán trước.

Trị liệu trên bản thân giúp cho những chuyên viên mới vào nghề học tính kiên trì và điềm tĩnh khi làm việc trong thực hành lâm sàng vốn đầy những điều không thể đoán trước. Không có trị liệu trên bản thân, tôi tin rằng các chuyên viên tham vấn sẽ dễ mắc phải những hành động vội vã và sẽ tìm cách “phá vỡ” những thời khoảng khó khăn và trống vắng vốn mang tính quyết định đối với tiến trình trị liệu (I believe counselors are more susceptible to acting prematurely and subverting the difficult and fallow periods so crucial to therapeutic progress).

Tuy nhiên, các chuyên viên tham vấn cần nhớ rằng một số thân chủ có thể bị tổn hại nếu tính bất định được duy trì thường xuyên và đòi hỏi cần có một cấu trúc rõ hơn cho công việc làm lâm sàng.

Thăng tiến năng lực trị liệu (Facilitating Therapy)

Việc tự hiểu biết về chính mình có được khi trải qua trị liệu trên bản thân là một công cụ tối quan trọng đối với chuyên viên tham vấn. Một trong số những lợi ích thường ít được nói đến đó là nó nâng cao năng lực làm trị liệu. Việc nâng cao khả năng nhận biết về những cảm nhận của chính nhà tham vấn, theo như Irvin Yalom đã mô tả, sẽ cung cấp “một nguồn dữ liệu đáng tin cậy nhất” về thân chủ.

Những đáp ứng tự nhiên của chuyên viên tham vấn với thân chủ là một cách mở lối có tính độc đáo, và đôi khi chính xác đến mức lạ kỳ, đi vào những trải nghiệm của thân chủ. Ngoài ra, khi nhà tham vấn ngày càng ý thức hơn về những cảm nhận của chính mình, họ sẽ có khả năng nhận ra được tình trạng “đồng nhất hoá phóng chiếu” (projective identification), đó là tình trạng trong đó nhà tham vấn nhập tâm một cảm xúc mà thân chủ đang trải nghiệm nhưng lại không nhận biết hoặc không thể dung nạp được (Nguyên văn: “… which is the therapist’s internalization of a feeling the client is experiencing but is not aware of or cannot tolerate”). Tóm lại, nếu những nhà tham vấn mới vào nghề không tự nhận biết và không thấy thoải mái với những cảm nhận của chính mình, họ sẽ mất đi một nguồn lực quý giá để hiểu được thân chủ.

Đón xem Phần 2

Phòng ngừa tác hại cho thân chủ…